W poprzednich numerach „Słyszę” przedstawiliśmy wdrażany w Zakładzie Implantów i Percepcji Słuchowej w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu model opieki zorientowanej na pacjenta (patientoriented care). Opisywaliśmy także kolejne etapy rehabilitacji osoby, której wszczepiono implant ślimakowy. Teraz przyszedł czas na ważny test – postanowiliśmy sprawdzić, na ile nasze założenia sprawdzają się w praktyce. Inaczej mówiąc, czy wytyczony przez nas schemat postępowania daje pacjentom wsparcie tak ważne w procesie rehabilitacji, czy motywuje ich do pracy i zapewnia im zadowalającą opiekę.

Rehabilitacja medyczna słuchu po wszczepieniu implantu trwa przynajmniej dwa lata. Po aktywacji procesora mowy pacjent systematycznie przyjeżdża na wizyty kontrolne do Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej. Pierwsze dokładniejsze badania słuchu elektrycznego wykonuje się pół roku po aktywacji procesora. Na ich podstawie inżynier kliniczny programuje urządzenie. Podobny sprawdzian ze słyszenia pacjent przechodzi po dziewięciu i czternastu miesiącach od aktywacji procesora mowy, a specjalista kontynuuje optymalizację urządzenia, dostosowując jego parametry do możliwości słuchowych pacjenta. Jaki standard postępowania przyjęto w Zakładzie Implantów i Percepcji Słuchowej na tym etapie rehabilitacji, wyjaśniają mgr inż. Tomasz Wiśniewski, dr inż. Adam Walkowiak i dr hab. inż. Artur Lorens.

Według American Speech-Language-Hearing Association (ASHA), największego na świecie towarzystwa audiologicznego, dopasowanie procesora to etap, który rozpoczyna się od pogłębionej diagnostyki elektrycznie stymulowanej drogi słuchowej, a kończy optymalnym dla pacjenta zaprogramowaniem procesora mowy. Także i tu ważne pozostają edukacja i wsparcie pacjenta, do których tak wielką wagę przywiązujemy na pierwszych etapach rehabilitacji słuchu.

Od chwili aktywacji procesora pacjent zaczyna odbierać dźwięki, których wcześniej nie słyszał nigdy albo – w przypadku osób z dużym niedosłuchem – nie słyszał przez dłuższy czas (często kilka lat). Taka stymulacja umożliwia rozpoczęcie złożonego procesu przebudowy ośrodkowego układu nerwowego, który jest niezbędny do tego, aby pacjent zaczął odbierać i rozumieć sens dźwięków docierających z otoczenia.

Celem dwuletniego programu jest „kompensacja utraconej funkcji biologicznej ślimaka, za pośrednictwem stymulacji elektrycznej nerwu słuchowego prowadzonej przez część wewnętrzną systemu implantu oraz oddziaływanie na funkcje ośrodkowego układu nerwowego z uwzględnieniem aktywnego zaangażowania pacjenta w rehabilitację słuchową. Cel ten jest realizowany w zależności od indywidualnych predyspozycji/potencjału pacjenta”. Co kryje się pod tym stwierdzeniem?

Wdrażając model opieki zorientowanej na pacjenta, zakładamy, że osoba niedosłysząca czy też niesłysząca, której zależy na własnym zdrowiu i sprawności, zaczyna szukać informacji na temat zdiagnozowanych u niej zaburzeń. Z uwagi na brak czasu (niekiedy także chęć zachowania anonimowości) najprościej sięgnąć jej po informacje zamieszczone w internecie. To użyteczne narzędzie – dr Google pomoże znaleźć dokładny opis niemal każdej choroby. Niestety, istnieje ryzyko, że pacjent szukający rzetelnych informacji czy porady natrafi na wiele wiadomości niesprawdzonych, często sprzecznych, a jakieś zasłyszane hasło czy wypowiedź wywołają zamęt w jego głowie.

Pacjent po założeniu implantu pozostaje sam. W Polsce nie ma specjalistów, którzy potrafiliby przełożyć sukces – wszczepienie implantu – na to, czego pacjent oczekuje”. „Uważam, że mamy do czynienia z fabryką na najwyższym światowym poziomie, dysponującą technologią i świetnym wyposażeniem”. Na podobne opinie pacjentów można natknąć się w internecie. Jest ich niewiele, co nie znaczy, że wolno nam je lekceważyć. Są one dla nas ważnym punktem w rozważaniach dotyczących skuteczności rehabilitacji słuchowej oraz samopoczucia pacjentów. Właśnie opinie, w których można odczuć nutę rozczarowania, utwierdzają nas w tym, do czego doszliśmy już wcześniej, pracując z pacjentami implantowanymi – przy obecnych technologiach medycznych wypracowanie nowego modelu opieki nad pacjentami implantowanymi jest koniecznością.

Akcję rozpoczynamy od rozmowy z dr hab. Arturem Lorensem, kierownikiem Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej, uznanym specjalistą w dziedzinie implantów słuchowych.