Posiłek wielkanocny kojarzy się nam z jajami, mazurkami, pasztetami, żurkiem, ale też z aromatycznymi dodatkami. Kiedy przygotowujemy świąteczne potrawy, zwyczajowo łączymy je z przyprawami, które od pokoleń goszczą na Wielkanoc w naszych domach. Tradycja nakazuje, by na stole znalazły się chrzan i rzeżucha.
fot. Januszt, Flashlv, Dar1930 | Dreamstime.com
Chrzan pospolity (Armoracia rusticana) wykorzystywany był dawniej głównie jako roślina lecznicza, później i współcześnie stosowany jest jako dodatek do potraw. W Europie uprawiano go już w XI wieku, wymienia go np. w swoim dziele Hildegarda z Bingen. Słowianie docenili go już w XII wieku. W XV wieku był powszechnie używany w kuchni duńskiej i niemieckiej, głównie do przyprawiania sosu rybnego. Później sosy z niego zaczęto sporządzać także w Anglii. O stosowaniu chrzanu jako przyprawy wspomina Marcin z Urzędowa w „Herbarzu Polskim” w 1593 roku: „Chrzan, ziele znakomite w Polsce, jest prawie jak pieprz”. Obecnie chrzan jest uprawiany nie tylko w Europie, ale i w Ameryce Północnej, Chinach, Japonii i Nowej Zelandii.
Chrzan, niepozorna roślina o ostrym smaku, od dawna intryguje nie tylko smakoszy, ale i naukowców. Czy chrzan jest zdrowy? To pytanie nurtujewielu miłośników tej pikantnej rośliny. Badania nad jego właściwościami przynoszą obiecujące wyniki. Chrzan okazuje się bogatym źródłem składników odżywczych i związków bioaktywnych, które mogą pozytywnie wpływać na nasze zdrowie. Często był używany w medycynie ludowej, gdzie stosowano go m.in. jako naturalny antybiotyk. Jego unikalna kompozycja składników sprawia, że jest nie tylko przyprawą, ale także naturalnym wsparciem dla zdrowia i witalności organizmu. W tym niepozornym korzeniu można znaleźć:
• witaminę C (zawiera jej więcej niż cytryna) – wzmacnia odporność i działa jako przeciwutleniacz
• witaminy z grupy B – wspierają układ nerwowy i metabolizm, witaminę E i prowitaminę A – wzmacnia układ odpornościowy, wzrok, odbudowę naskórka
• sole mineralne takie jak: potas, wapń, magnez i żelazo, fosfor
• glukozynolany – związki siarkowe o potencjalnych właściwościach przeciwnowotworowych
• synigrynę (glikozyd siarkowy) – po nacięciu korzenia ulega hydrolizie, dając olejek gorczycowy (odpowiada za charakterystyczny ostry smak) wykazujący silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne
• izotiocyjanian allilu – substancja o działaniu antybiotycznym, która występuje też w czosnku i cebuli
• flawanoidy — kemferol i kwercetynę, które działają przeciwzapalnie
• olejki lotne – działają wykrztuśnie i udrażniają zatoki, w małych ilościach regulują pracę żołądka i jelit
• fitoncydy – działają bakteriobójczo i zaliczane są do związków antybakteryjnych
Więcej w wydaniu: