O możliwościach i ograniczeniach wykorzystania muzyki w terapii pacjentów z zaburzeniami słuchu dyskutowali w Światowym Centrum Słuchu wybitni specjaliści w dziedzinie rehabilitacji słuchu podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej zorganizowanej w ramach Programu „Muzyka w rozwoju słuchowym człowieka”. Eksperci nie tylko przedstawili swoje doświadczenia w pracy terapeutycznej, lecz także próbowali odpowiedzieć na pytanie dotyczące możliwości oceny jakości słyszenia muzyki przez użytkowników implantów. Przedstawiamy streszczenia wybranych wykładów.
Uczestników konferencji powitał w Światowym Centrum Słuchu prof. Henryk Skarżyński.
Percepcja muzyki przez implant ślimakowy
Wprowadzeniem w tematykę konferencji był wykład prof. nadzw. dr. hab. inż. Artura Lorensa dotyczący możliwości odbioru muzyki przez użytkowników implantów ślimakowych.
Wiadomo, że jakość dźwięku, jaką można uzyskać za pomocą nowoczesnych urządzeń tego typu, zapewnia użytkownikom zdolność rozumienia mowy. Badania naukowe i doświadczenia kliniczne potwierdziły, że wielu z nich w ciszy swobodnie rozumie komunikaty słowne, a ich wyniki w zakresie odbioru mowy mogą być podobne jak osób ze słuchem prawidłowym. Gorzej wypadają oni jednak w hałasie – ich rozumienie mowy jest w takich warunkach 100 razy gorsze.
Implant ślimakowy, jak się wcześniej wydawało, ze względu na zasadę jego działania, nie może pozwalać użytkownikom na czerpanie przyjemności ze słuchania muzyki. Pacjenci słyszący za pomocą tego urządzenia mają bowiem trudności z percepcją takich jej elementów jak tonacja czy barwa dźwięku. Umiejętności w zakresie gry na instrumentach muzycznych czy śpiewu prezentowane przez osoby z implantami (m.in. uczestników Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego Dzieci, Młodzieży i Dorosłych z Zaburzeniami Słuchu „Ślimakowe Rytmy”) stały się zachętą do badań naukowych, których celem jest z jednej strony zweryfikowanie wiedzy o możliwościach percepcji muzyki przez użytkowników implantów ślimakowych, a z drugiej – rozwój nauki i nowych technologii w kierunku dalszej poprawy jakości i estetyki dźwięków przekazywanych za pośrednictwem stymulacji elektrycznej.
Podczas wykłądu prof. Lorens przypomniał, co już udało się osiągnąć w tej dziedzinie. Lepsza jakość odbieranych dźwięków to zasługa między innymi nowych strategii kodowania dźwięku, czyli sposobów jego przetwarzania przez system implantu na stymulację elektryczną. W strategiach tych uwzględniono przekazywanie przez implant informacji o strukturze czasowej sygnału, co poprawiło jakość słyszenia. Ponadto dzięki opracowanej przez prof. Henryka Skarżyńskiego metodzie leczenia częściowej głuchoty (Partial Deafness Treatment – PDT) pojawiła się grupa użytkowników tych urządzeń, którzy mogą w sposób naturalny słyszeć niskie dźwięki, a odbiór dźwięków wysokich i średnich zapewnia im odpowiednio zaprogramowany system implantu. Słyszą oni w ten sposób – dzięki połączeniu stymulacji akustycznej z elektryczną – pełne spektrum dźwięków. Badania wskazują, że ich percepcja muzyki jest znacznie lepsza niż osób z całkowitą głuchotą korzystających z implantu. Fizjologiczne słyszenie niskich częstotliwości ma bowiem kluczowe znaczenie dla odbioru wielu elementów muzyki. Poprawę jakości słyszenia przez implant zawdzięczamy również rozwojowi wiedzy na temat plastyczności mózgu, czyli jego zdolności do reorganizacji pod wpływem zmieniających się bodźców docierających z otoczenia. Obecnie wdrażane są takie metody rehabilitacji słuchu, które pozwalają wykorzystać ogromny potencjał tkwiący w ośrodkowym układzie nerwowym, a tym samym zwiększyć ich efektywność.
Niestety, w grupie pacjentów z implantami istnieją duże różnice indywidualne w możliwościach percepcji muzyki. Są wśród nich zarówno osoby, którym muzyka dostarcza dużo przyjemności, jak i niezadowolone z jakości odbieranych dźwięków muzycznych. Dynamiczny rozwój nauki, technologii oraz metod leczniczo-rehabilitacyjnych pozwala jednak mieć nadzieję, że już w niedalekiej przyszłości przyjemność płynąca z delektowania się pięknem muzyki będzie udziałem znacznie większej liczby użytkowników tych urządzeń.
Więcej w wydaniu:
https://slysze.inz.waw.pl/4th-beats-of-cochlea-festiwal-i-warsztaty-muzyczne-slysze-nr-lipiec-sierpien-4-162-2018/