Królowa jesieni, czyli dynia w jesiennej diecie. Warto po nią sięgać nie tylko przy okazji Halloween.

Uważa się ją za warzywo, jednak z botanicznego punktu widzenia jest owocem. Swój intensywny kolor zawdzięcza dużej ilości cennego dla zdrowia beta-karotenu. Jesienią warto po nią sięgnąć nie tylko przy okazji Halloween.

Wyróżnia się 18 gatunków dyni, ale najbardziej popularnych w kuchni jest kilka. Dynia olbrzymia (Cucurbita maxima), nazywana w handlu także dynią Bambino albo po prostu dynią, może ważyć nawet kilkadziesiąt czy… kilkaset kilogramów. Japońską odmianą dyni olbrzymiej jest hokkaido o jaskrawopomarańczowym słodkawym miąższu. W Polsce znana i lubiana jest także dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) o żółtych, pomarańczowych lub zielonych owocach kulistego kształtu, czy zaliczana do Cucurbita pepo dynia makaronowa, której miąższ łatwo rozpada się podczas gotowania – jej cienkie włókna przypominają makaron. Dynia piżmowa (Cucurbita moschata) w porównaniu z dynią olbrzymią czy zwyczajną może wydawać się mała, łatwo ją rozpoznać po charakterystycznym gruszkowatym kształcie.

Zdrowy pomarańczowy miąższ.
Jego głównym składnikiem jest… woda. Dynia zawiera jej około 90 proc., dlatego ma bardzo niską gęstość energetyczną (w 100 g to tylko 33 kcal). Dynia zawiera również błonnik pokarmowy (około 3 g na 100 g), a także wiele cennych składników odżywczych. Miąższ dyni to przede wszystkim źródło beta-karotenu (około 3 mg na 100 g) oraz witaminy A (496 μg na 100 g). To tym związkom dynia zawdzięcza tak intensywny kolor oraz swoje właściwości prozdrowotne.

Olej z pestek dyni.
Olej o nieoczywistej barwie (czy raczej gamie barw – od jasnozielonej z domieszką pomarańczowej do ciemnozielonej z intensywnym czerwonym zabarwieniem) uchodzi w kuchni za rarytas ze względu na orzechowy smak i aromat. Mówiąc o jego walorach zdrowotnych, warto zwrócić uwagę przede wszystkim na wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasu linolowego, fitosteroli, skwalenu oraz tokoferoli. Związki te wykazują szereg korzyści zdrowotnych, m.in. działają pozytywnie na profil lipidowy krwi (redukują stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL) oraz działają antyoksydacyjnie.  

DR KATARZYNA WOLNICKA kierownik Zakładu Edukacji Żywieniowej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego PZH-PIB, dietetyk Wieloletni ekspert Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. Współautorka wielu publikacji i poradników dotyczących roli żywienia w profilaktyce i terapii chorób dietozależnych. Autorka nowych zaleceń żywieniowych w postaci talerza i materiału „W 3 krokach do zdrowia”. Zajmuje się m.in. opracowywaniem i upowszechnianiem zaleceń żywieniowych, koordynacją projektów z zakresu edukacji żywieniowej, oceną stanu odżywiania i sposobu żywienia.

Więcej w wydaniu:

9 Międzynarodowy Festiwal „Ślimakowe Rytmy” (wrzesień-październik 2023 nr 5)