Eksperci coraz częściej podkreślają, że w trosce o przyszłość Ziemi powinniśmy zmienić sposób odżywiania, rekomendując opartą na zwiększonym spożyciu produktów roślinnych dietę planetarną. Wiosna, kiedy do sklepów zaczyna trafiać więcej świeżych warzyw i owoców, to dobry moment, aby rozpocząć jej wdrażanie.
Fot. Tetenio32 | Dreamstime.com
Produkcja żywności ma ogromny wpływ na naszą planetę – wykorzystuje blisko 40 proc. całkowitej powierzchni Ziemi i zużywa aż 70 proc. świeżej wody, której zasoby są coraz bardziej ograniczone. Intensywne rolnictwo przyczynia się do wymierania wielu gatunków i prowadzi do masowego wylesiania. W 2019 r. grupa specjalistów opublikowała w prestiżowym czasopiśmie medycznym „The Lancet” raport, w którym wzywa do pilnej transformacji światowego systemu żywieniowego, podkreślając, że obecna globalna produkcja żywności zagraża stabilności klimatu i prowadzi do ekologicznej katastrofy. Dziś nikt już nie ma wątpliwości co do tego, że nasze codzienne wybory żywieniowe są kluczowe dla zachowania zdrowia i dla środowiska. Aby zatem ochronić planetę i jednocześnie poprawić swoją kondycję zdrowotną, powinniśmy – jak podkreślają eksperci raportu EAT-Lancet – podwoić spożycie warzyw, owoców i nasion roślin strączkowych, a jednocześnie zmniejszyć konsumpcję mięsa, jego przetworów i cukru o ponad połowę. Ponadto należy podjąć działania mające na celu przesunięcie globalnej produkcji w kierunku zróżnicowanego rolnictwa oraz ograniczenia marnotrawstwa żywności.
Definicja zrównoważonego rolnictwa według Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) to system, który zapewnia dostęp do żywności o wysokiej wartości odżywczej dla wszystkich, jednocześnie zarządzając zasobami naturalnymi tak, aby zaspokoić obecne oraz przyszłe potrzeby ludzkości, minimalizując negatywny wpływ na zasoby środowiska. Produkcja żywności odpowiada aktualnie za jedną czwartą globalnej emisji gazów cieplarnianych, z czego 53 proc. ma związek z wykorzystaniem gruntów i hodowlą, np. emisja metanu jest powiązana z hodowlą zwierząt rzeźnych, przy czym najbardziej obciążająca dla klimatu jest produkcja wołowiny. Podkreśla się, że wołowina ma znacznie większy ślad węglowy niż wieprzowina, drób czy ryby. Przypomnijmy, mianem „śladu węglowego” określa się wyliczenie całkowitej emisji gazów cieplarnianych podczas pełnego cyklu życia produktu. Jest on wyrażony jako ekwiwalent dwutlenku węgla na jednostkę funkcjonalną produktu (CO₂e/ jedn. funkcjonalna). A zatem spożycie mięs, w szczególności wołowiny, produktów mlecznych, jajek, a także ryb powinno być ograniczone.
Jedzenie lokalne
Oparta na produktach roślinnych dieta planetarna zaleca spożywanie żywności pochodzącej z obszaru, w którym dana osoba mieszka. Celem diet opartych na lokalnych produktach jest redukcji tzw. kilometrów żywności, czyli dystansu, jakie produkty muszą pokonać, aby trafić do supermarketów i w efekcie końcowym do konsumenta. Transport, zwłaszcza droga lotnicza, istotnie powiększa „ślad węglowy”. Takie podejście do żywienia stawia na sezonowość, co skłania wielu do korzystania z oferty lokalnych gospodarstw prowadzących zrównoważoną produkcję żywności.
Bez marnowania żywności
Marnowanie żywności to problem, który dotyka nas wszystkich. Każdego roku miliardy ton jedzenia są marnowane na całym świecie, co ma poważne konsekwencje dla naszej planety, gospodarki, a także dla tych, którzy cierpią na niedożywienie. Pierwszym krokiem do rozwiązania tego problemu jest zrozumienie jego skali. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, około 1,3 miliarda ton jedzenia jest marnowane lub tracone każdego roku na świecie. To stanowi około jednej trzeciej całej produkowanej żywności.
Więcej w wydaniu:
Jak MULTIMEDIA wpływają na dzieci? (marzec-kwiecień 2024 nr 2)