Najlepiej udokumentowany jest wpływ soku grejpfrutowego na metabolizm leków. Wiadomo jednak, że także inne składniki pożywienia zmieniają działanie farmaceutyków, mówi dr Katarzyna Wolnicka, kierownik Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej NIZP PZH–PIB.
SŁYSZĘ: Zacznijmy od grejpfruta – co wiadomo na jego temat?
DR KATARZYNA WOLNICKA: Owoc grejpfruta jako składnik diety ma same zalety. Jest niskokaloryczny (36 kcal/100g), ma niski indeks glikemiczny (20), zawiera mnóstwo witamin, m.in. witaminy C, E, B, PP, kwas foliowy, a także flawonoidy. Naringenina, związek należący do flawonoidów – obecny głównie w białych osłonkach grejpfruta – wykazuje działanie obniżające cholesterol i tym samym właściwości przeciwmiażdżycowe. Często zalecany jest przez dietetyków osobom odchudzającym się i chorym na cukrzycę jako porcja owoców. Zawarte w owocach i soku z grejpfruta związki wykazują wysoką aktywność biologiczną, m.in. hamują aktywność enzymów cytochromu P450 CYP3A4 w jelicie cienkim i wątrobie, który uczestniczy w metabolizmie leków. Na skutek działania tych związków leki nie są prawidłowo metabolizowane w jelicie cienkim i wątrobie, w efekcie czego dochodzi do wzrostu ich stężenia we krwi, co może być niebezpieczne dla pacjenta. Wykazano, że za ten efekt odpowiedzialne są przede wszystkim bioflawonoidy, naringenina, kwercetyna oraz furanokumaryny (6-, 7-dihydroksybergamottyna, bergapten).
Na działanie jakich konkretnie leków może wpływać jedzenie grejpfrutów czy picie soku grejpfrutowego?
Składniki owoców i soku grejpfrutowego spowalniają metabolizm niektórych leków, czego skutkiem może być wzrost ich stężenia we krwi nawet o 300–700 proc.(!) i zaburzenia rytmu serca. Dla przykładu sok grejpfrutowy powoduje wzrost stężenia we krwi leków przeciwhistaminowych, takich jak Hismanal, czy statyn – leków obniżających poziom cholesterolu we krwi, takich jak lowastatyna i simwastatyna. Interakcja ta może jednak dotyczyć bardzo wielu preparatów stosowanych często w praktyce lekarskiej. Należą do nich także blokery kanału wapniowego (np. nitrendypina) stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego i choroby niedokrwiennej serca, wiele leków przeciwwirusowych używanych w leczeniu zakażenia HIV i pełnoobjawowego AIDS, cyklosporyna – ważny chemioterapeutyk stosowany w immunosupresji po przeszczepie narządów, zespole nerczycowym i innych schorzeniach na tle immunologicznym, cyzapryd szeroko stosowany w leczeniu zaburzeń czynnościowych górnego odcinka przewodu pokarmowego (np. chorobie refluksowej żołądkowo-przełykowej i dyspepsji czynnościowej).
Czy to oznacza, że osoby biorące takie leki muszą całkowicie zrezygnować z jedzenia tych owoców?
Aby uniknąć niepożądanych interakcji, nie należy jeść grejpfrutów czy pić soku z tych owoców przez co najmniej cztery godziny przed i cztery godziny po przyjęciu leku. Jeśli sok grejpfrutowy pijemy regularnie, to wpływ składników grejpfruta na metabolizm leku może się utrzymywać dłużej. Dlatego też w przypadku przyjmowania leków mogących wchodzić w interakcje ze składnikami grejpfruta najlepiej zrezygnować z jedzenia grejpfrutów na czas kuracji. Należy też zwrócić uwagę, czy przyjmowane suplementy, np. wspomagające odchudzanie, nie zawierają wyciągu z grejpfruta…
Więcej w wydaniu: