Wiedza na temat stanu drogi słuchowej jest niezwykle ważna dla planowania działań rehabilitacyjnych. Pozwala na rokowania w zakresie zarówno odbioru dźwięków, jak i możliwości ich interpretowania przez użytkownika implantu. Gruntowną wiedzę na temat tego, co umożliwia zbudowanie mocnych fundamentów dla rozwoju słuchowego dziecka z implantem ślimakowym, zdobywali terapeuci, logopedzi, pedagodzy i psychologowie uczestniczący w konferencji z cyklu „Słucham, więc potrafię”, zorganizowanej w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu. Założenia i konkluzje z tego spotkania przedstawia sekretarz naukowy konferencji dr n. o zdr. Małgorzata Zgoda, surdopedagog z Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej IFPS.
Wykład prof. nadzw. Artura Lorensa.
Specjalistyczną, najnowszą wiedzę na temat implantów ślimakowych posiada wąskie grono ekspertów. Jednak także pacjenci i rodzice dzieci korzystających z tych urządzeń powinni na bieżąco uzupełniać wiadomości w tym zakresie. Pacjenci i ich rodzice mają szansę zdobywać i poszerzać wiedzę podczas spotkań ze specjalistami. Jeszcze przed zabiegiem są oni dokładnie informowani, jak działa słuch, jaką uszkodzoną część w narządzie słuchu zastępuje system implantu ślimakowego i jaka jest zasada jego działania. Po operacji dowiadują się także, jakie specjalistyczne badania wykonuje się w ramach kontroli osobom korzystającym z implantów ślimakowych i co mogą oznaczać wyniki tych badań. Dla terapeutów źródłem aktualnej wiedzy są szkolenia i kursy, m.in. konferencje naukowo- szkoleniowe. Od ośmiu lat w Instytucie są organizowane spotkania z cyklu „Słucham, więc potrafię” przeznaczone dla audiologów, foniatrów, w szczególności zaś dla logopedów, pedagogów, psychologów (mogą brać w nich udział także rodzice i opiekunowie dzieci korzystających z implantów ślimakowych). Osoby, które od lat pracują w swoim zawodzie, potrzebują stymulujących rozwój, informacyjnych spotkań, podczas których mogą nie tylko aktualizować swoją wiedzę, lecz także podejmować dyskusje, wymieniać się doświadczeniami. Dlatego tematykę zjazdów dobieramy bardzo starannie, a w programie konferencji zawsze przewidujemy warsztaty praktyczne.
Ostatni zjazd odbył się w październiku 2017 roku pod hasłem „Jak budować fundamenty?”. Wykłady wygłosili przedstawiciele ośrodków akademickich: z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie – prof. nadzw. dr hab. n. hum. Marek Kurkowski („Rozwój funkcji słuchowych”), z Uniwersytetu Warszawskiego – dr hab. Anita Lorenc („Ocena wymowy dzieci z implantem ślimakowym”), z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego – dr Krystyna Rymarczyk („Neurobiologia rozwojowa i plastyczność mózgu”). Ponadto wykład pt. „Funkcjonalna ocena układu słuchowego u użytkowników systemu implantu ślimakowego” wygłosił prof. nadzw. dr. hab. inż. Artur Lorens, kierownik Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej.
Wykłady przygotowały merytorycznie uczestników do udziału w panelu dyskusyjnym zatytułowanym „Międzynarodowe standardy oceny funkcjonalnej układu słuchowego u użytkowników systemu implantu ślimakowego”, w którym uczestniczyli pracownicy Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej: dr n. o zdr. inż. Anita Obrycka, dr inż. Adam Walkowiak, dr n. o zdr. Małgorzata Zgoda, mgr Małgorzata Jeruzalska oraz mgr Marika Kruszyńska. Moderował prof. Artur Lorens.
Celem wykładów i panelu dyskusyjnego było zapoznanie uczestników konferencji ze specjalistycznymi badaniami, które przeprowadza się w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu u pacjentów z implantem ślimakowym. Badania te wykonywane są w ramach procedury opieki pooperacyjnej. Ich celem jest uzyskanie informacji o tym, jak u danego dziecka rozwija się droga słuchowa, w skład której wchodzą: nerw słuchowy, tzw. szlaki neuronalne podkorowe i ośrodki słuchowe w korze w mózgu. Części te nazywamy piętrami drogi słuchowej.
U dziecka niesłyszącego od urodzenia wszczepienie implantu, a precyzyjniej mówiąc – stymulacja elektryczna nerwu słuchowego za pomocą elektrody, pozwala na rozpoczęcie tzw. bodźcowania drogi słuchowej. W nerwie pojawia się informacja o dźwięku, która poprzez kolejne piętra drogi słuchowej dochodzi do kory mózgu, gdzie następuje jej interpretacja. Przed wszczepieniem implantu dźwięk docierający do ucha nie pełni roli bodźca z uwagi na uszkodzenie ucha wewnętrznego. Rozpoczęcie bodźcowania drogi słuchowej prowadzi do jej tzw. „dojrzewania”, czyli odpowiedniego kształtowania połączeń neuronalnych, które są niezbędne do tego, by informacja o dźwięku była sprawnie przewodzona i przetwarzana. Jest to warunkiem rozwoju słuchowego dziecka, który z kolei jest fundamentem rozwoju mowy i kompetencji językowych.
Obecnie dysponujemy testami, które pozwalają sprawdzić działanie i monitorować rozwój poszczególnych pięter drogi słuchowej u dzieci implantowanych. Podczas konferencji omówiono, jak interpretować wyniki badań takich jak: pomiar telemetryczny, rejestracja całościowego czynnościowego potencjału nerwu słuchowego, audiometria w wolnym polu, skalowanie głośności, rejestracja odruchu mięśnia strzemiączkowego wywołanego bodźcem elektrycznym, test identyfikacji specyficznych częstotliwościowo odgłosów zwierząt (mFAST) w polu swobodnym, adaptacyjny test oceny progu rozumienia mowy (AAST), test lokalizacji dźwięków. Ze szczegółowymi opisami wielu z tych badań mogą się Państwo zapoznać, czytając wcześniejsze artykuły z cyklu „Mam implant, co dalej?”. Wyniki tych badań są podstawą do przeprowadzenia kompleksowej oceny rozwoju drogi słuchowej u użytkownika implantu ślimakowego. Taka ocena może zostać przeprowadzona w Zakładzie Implantów i Percepcji Słuchowej IFPS i przekazana w formie raportu rodzicom bądź terapeucie dziecka, oczywiście za zgodą rodzica.
DR N. O ZDR. MAŁGORZATA ZGODA
Pedagog specjalny, surdopedagog z Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej. Absolwentka kursu Listening for Life© Auditory – Verbal Studies: Principles into Practice zorganizowanego przez WE Listen International Inc. (2008–2009), starszy asystent w Zakładzie Implantów i Percepcji Słuchowej IFPS, wykładowca akademicki, sekretarz naukowy cyklu konferencji naukowo-szkoleniowych „Słucham, więc potrafię” (2010–2017). Jest współautorem licznych prac i artykułów dotyczących rehabilitacji słuchu u pacjentów po wszczepieniu implantów ślimakowych i pniowych.
Wiedza na temat stanu drogi słuchowej jest niezwykle ważna dla planowania działań rehabilitacyjnych. Pozwala na rokowania w zakresie zarówno odbioru dźwięków, jak i możliwości ich interpretowania przez użytkownika implantu. Wielu pacjentów z implantami ślimakowymi osiąga zdumiewająco dobre rezultaty. Dzieci po wszczepieniu urządzenia i jego aktywacji potrafią rozwijać sprawność słuchową tak samo jak słyszący rówieśnicy, komunikują się mową werbalną, a w późniejszym wieku mogą osiągać takie same wyniki szkolne jak pełnosprawni uczniowie, czego dowodzą badania prowadzone w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu. Jednak są i takie sytuacje, gdy zastosowanie nawet tak zaawansowanego technologicznie urządzenia, jakim jest system implantu ślimakowego, nie prowadzi do zadowalających postępów w rehabilitacji słuchu i mowy. Może to wynikać z ograniczeń występujących na kolejnych piętrach drogi słuchowej. Zdiagnozowanie, na jakim piętrze występuje problem, może wpływać na decyzje dotyczące dalszej rehabilitacji czy wyboru innej formy komunikacji z dzieckiem.
Konferencje z cyklu „Słucham, więc potrafię” są okazją do aktualizowania wiedzy i wymiany doświadczeń między różnymi specjalistami. Dziedzina implantów ślimakowych rozwija się bardzo dynamicznie. Nowe doniesienia z takich gałęzi nauki jak np. neurobiologia czy neuroobrazowanie powodują zmiany w podejściu do rehabilitacji pacjentów po wszczepieniu implantu. Dlatego sympozja dla terapeutów powinny nie tylko poszerzać wiedzę, lecz także umożliwiać dyskusję i dawać szansę wspólnego poszukiwania odpowiedzi na nurtujące pytania. Dyrekcja Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu wspiera inicjatywę takich corocznych spotkań. Możemy także liczyć na przychylność prelegentów, którzy chętnie dzielą się posiadaną wiedzą w sposób ciekawy i przystępny.
Zainteresowanych zapraszam na stronę konferencji www.listening.ifps.org.pl, gdzie można zapoznać się ze sprawozdaniami z poprzednich spotkań.